Tembung Sesulih (Kata Ganti)

Tembung sesulih yaiku tembung sing minangka gegantine apa ta ap (umpamane manungsa, kewan, barang utawa sing dianggep barang) kang wis dimangerteni, supaya ora bola-bali disebutake. Tembung sesulih kaperang dadi 6, yaiku:

a. Tembung Sesulih Purusa (Kata Ganti Orang)

Tembung sesulih purusa kaperang dadi 3, yaiku:

1) Utama purusa (sesulihe wong kapisan)

Tuladha: aku, kula, kawula, dalem, lsp.

Yen dadi ater-ater: dak-/tak-

Yen dadi panambang: ku-

2) Madyama purusa (sesulihe wong kapindho)

Tuladha: kowe, sliramu, ndika, sampeyan, panjenengan, lsp.

Yen dadi ater-ater: kok-/ko-

Yen dadi panambang: mu-

3) Pratama purusa (sesulihe wong katelu)

Tuladha: dheweke, piyambakipun, panjenenganipun, lsp.

Yen dadi ater-ater: di-

Yen dai panambang: e-/ne-

b. Tembung Sesulih Pandarbe/Kaduwekan (Kata Ganti Milik)

Tuladha:

1) -ku = kanggo utama purusa
2) -mu = kanggo madyama purusa
3) -e/-ne = kanggo pratama purusa

c. Tembung Sesulih Panuduh (Kata Ganti Panunjuk)
1)  Nuduhake barang
Wujude: 
- iki/puniki: barang cedhak
- iku/kuwi/puniku: barang rada adoh
- kae/ika/punika: barange adoh

2) Nuduhake wilangan
Wujude: semene, semono, semana, semanten, lsp.

3) Nuduhake wektu/wayah
Wujude: biyen, winginanae, wingi, mau, saiku, engko, sesuk, suk emben, mbesuk, lsp.

4) Nuduhake papan/panggonan
Wujude:
- kene/ngriki: papane cedhak
- kono/ngriku: papane rada adoh
- kana/ngrika: papane adoh

5) Nuduhake barang sing ora gumathok
Wujude: anu, si suta, si naya, si ...., lsp.




d. Tembung Sesulih Pitakon (Kata Ganti Tanya)

Tembung sesulih pitakon yaiku tembung sesulih sing nakokake wong, barang, panggonan, cacah, wayah, kahanan, lan liya-liyane.

Wujude tembung:

1) Kanggo nakokake tembung aran (barang) digunakake tembung apa.
Tuladha:
a. Apa wae sumbanganmu kanggo korban bencana banjir?
b. Adhimu mau mangan apa?

2) Kanggo nakokake wong digunakake tembung sapa.
Tuladha:
a. Sapa wae sing tiwas ing bencana banjir mau?
b. Sumbangan beras lan obat-obatan iki kanggo sapa?
c) Kanggo nakokake papan/panggonan digunakake tembung endi/ngendi.
    Tuladha: - Ngendi wae sing kena korban banjir lan tanah longsor?
                   - Sumbangan sakmenen akehe arep kokgawa menyang endi?

3) Kanggo nakokake cacah digunakake tembung pira utawa sepira.
Tuladha:
a. Sumbangan dhuwit sing dikumpulake oleh pira?
b. Sepira akehe beras sing koksumbangake?

4) Kanggo nakokake kahanane barang utawa tumindak digunakake tembung piye, kepriye, apa sebabe/geneya, lsp.

Tuladha:
a. Piye kahanane sing kena korban bencana alam?
b. Kepriye kahanane kaluwargamu sing kena korbanbencana banjir ing Padang?


e. Tembung Sesulih Panyilah (Kata Ganti Sandang)
Tembung sesulih panyilih yaiku tembung sesulih kang dadi gantine tumrap manungsa utawa barang.
Wujude tembung:
1) sing: tumrape manungsa.
2) kang: manasuka (lumrahe tumrap barang)

Tuladha:
a. Wong sing dadi korban banjir ing Medan cacahe puluhan.
b. Bungkusan kang warna putih iku isine obat-obatan.


f. Tembung Sesulih Sadhengah (Kata Ganti Tak Tentu)
Tembung sesulih sadhengah yaiku tembung kang dadi gantine barang-barang kang durung genah utawa ora gumathok. Dadi mung ateges kang umum wae.

Tuladha:
a. Wong-wong padha nyumbang korban bencana banjir.
b. Wong sing kena musibah tanah longsor wingi wis ora duwe apa-apa maneh.
c. Sapa-sapa sing arep nyumbang bencana alam, enggal kumpulna.